Bật mí 5 đòn bẩy chiến lược giúp hạ nhiệt căng thẳng thương mại

Trong vài tuần đầu nhiệm kỳ thứ hai, Tổng thống Mỹ có lúc tỏ dấu hiệu sẵn sàng hoãn tăng thuế lên Trung Quốc, nhưng ngay sau đó – vào ngày 29/4/2025 – ông bất ngờ tuyên bố Bắc Kinh “xứng đáng chịu mức thuế cao ngất” và khẳng định “Trung Quốc lừa gạt chúng ta hơn bất kỳ ai”. Sự đảo chiều trong phát ngôn này không chỉ cho thấy tính toán chiến lược phức tạp của Washington, mà còn hé lộ chiều ngược lại: Trung Quốc đang tung ra một hệ thống đòn bẩy đa chiều để buộc Mỹ phải điều chỉnh chính sách.

Bài viết dưới đây sẽ cập nhật những diễn biến mới nhất và phân tích toàn diện 5 nhóm công cụ – kinh tế, ngoại giao, truyền thông, phi thuế quan & tiền tệ, cùng thị trường trung gian – mà Bắc Kinh đang vận dụng để “hạ nhiệt” quan hệ với Washington.

1. Đòn bẩy kinh tế: “Vũ khí thuế quan” và chuỗi cung ứng toàn cầu

Trung Quốc xuất khẩu hơn 440 tỷ USD hàng hóa sang Mỹ mỗi năm, trong khi Mỹ chỉ xuất đi 144 tỷ USD, tạo ra thế phụ thuộc nghiêng hẳn về phía Washington. Khi Bắc Kinh thu hẹp mua nông sản – từng chiếm gần 50% đậu nành và 10% gia cầm của Mỹ – các bang Trung Tây khốn đốn, buộc chính quyền Trump phải chi hơn 28 tỷ USD viện trợ nông dân.

Mới đây, chỉ trong hai tuần, container từ Trung Quốc đến cảng Los Angeles giảm 36%, khơi dậy lo ngại về đứt gãy chuỗi cung ứng giữa mùa cao điểm. Lập tức, lãnh đạo Walmart, Target và Home Depot đã cảnh báo “kệ hàng trống trơn” nếu thuế quan tăng, khiến Nhà Trắng tạm dừng kế hoạch tăng thêm mức thuế mới.

Ngoài ra, các nền tảng thương mại điện tử Trung Quốc như Temu và Shein đã chuyển phần lớn chi phí thuế quan sang người tiêu dùng Mỹ. Shein đã tăng giá nhiều sản phẩm đến 51%, thậm chí một số mặt hàng tăng gấp đôi trước khi áp thuế bưu kiện nhỏ có hiệu lực, minh chứng tác động trực tiếp của thuế lên thị trường nội địa Mỹ.

2. Ngoại giao và địa chính trị: “Gậy mềm” trong quan hệ song phương và khu vực

Trung Quốc đang chọn cách không đối đầu trực diện mà duy trì đối thoại, đề cao hợp tác, với thông điệp xuyên suốt: “Ai thắt nút thì người đó phải tháo nút”. Phát ngôn này của Bộ Ngoại giao Trung Quốc hàm ý Mỹ cần chủ động giảm căng thẳng nếu muốn có kết quả tích cực trong đàm phán.

Bằng cách khéo léo duy trì các kênh đối thoại với Mỹ trong khi đẩy mạnh hợp tác thương mại với Liên minh châu Âu, ASEAN và các nước đang phát triển qua RCEP, Trung Quốc đang tạo ra sự tương phản rõ rệt, làm nổi bật hình ảnh một quốc gia cầu thị, trong khi Mỹ có nguy cơ bị nhìn nhận như “bên gây rối”.

Trong giai đoạn vừa qua, Bắc Kinh đã âm thầm nới lỏng một số rào cản đầu tư tài chính, tạo cơ hội cho các tổ chức tài chính phương Tây – đặc biệt là quỹ đầu tư Mỹ – tham gia sâu hơn vào thị trường Trung Quốc. Đây là “lá bài” mềm nhưng có sức hút lớn, vì nó mang lại kỳ vọng lợi nhuận trong khi buộc các định chế tài chính Mỹ vận động hành lang để ngăn chính phủ ban hành các chính sách gây hại đến quan hệ song phương.

3. Truyền thông và dư luận: Cuộc chơi trong không gian thông tin

Các tờ báo như Nhân dân Nhật báo, Tân Hoa xã và đài CCTV liên tục đưa tin theo hướng Mỹ đang cố tình gây bất ổn, trong khi Trung Quốc hành xử đúng mực, tôn trọng trật tự toàn cầu. Hình ảnh một Trung Quốc “bị bắt nạt nhưng mạnh mẽ và lý trí” được lặp đi lặp lại nhằm thu hút sự đồng cảm từ cộng đồng quốc tế và chính dư luận Mỹ.

Theo báo cáo từ Graphika (Mỹ), chiến dịch “Spamouflage” sử dụng hàng trăm tài khoản giả trên các nền tảng như X (Twitter), YouTube và TikTok để lan truyền cả thông tin tiêu cực và tích cực về ông Trump – mục tiêu là tạo sự chia rẽ trong lòng nước Mỹ, từ đó làm giảm tính nhất quán trong lập trường đối ngoại của chính quyền.

Việc sử dụng các chiến thuật tâm lý mềm qua nền tảng mạng xã hội đang dần trở thành “vũ khí không tiếng súng” giúp Trung Quốc tạo ảnh hưởng dư luận tại Mỹ.

4. Công cụ trung gian: TikTok, thị trường vốn và nhóm vận động hành lang

TikTok, dù chỉ là một ứng dụng giải trí, lại đang trở thành công cụ gây sức ép ngầm hiệu quả. Chính quyền Trump từng yêu cầu ByteDance bán TikTok cho doanh nghiệp Mỹ, nhưng cuối cùng thương vụ rơi vào bế tắc. Đây không chỉ là chuyện công nghệ mà còn là một công cụ đàm phán kinh tế – chính trị tinh vi mà Trung Quốc có thể sử dụng để “mặc cả” trong đàm phán thương mại.

Mỗi tuyên bố cứng rắn từ Washington đều khiến các chỉ số chứng khoán biến động, đồng thời làm đồng USD tăng giá – gây áp lực lên xuất khẩu Mỹ. Trong bối cảnh lãi suất Mỹ còn duy trì ở mức cao, bất kỳ biến động nào liên quan đến chiến tranh thương mại cũng có thể khiến thị trường tài chính trở nên bất ổn. Trung Quốc, với vai trò là chủ nợ lớn nắm giữ hơn 800 tỷ USD trái phiếu kho bạc Mỹ, hoàn toàn có thể dùng thị trường vốn làm “công cụ điều tiết ngược”.

5. Chiến lược phi thuế quan & “cuộc chiến tiền tệ”

Mới nhất, Trump đã công bố danh sách tám “rào cản phi thuế quan”, trong đó đặt thao túng tiền tệ lên đầu. Ông cáo buộc Trung Quốc cố ý làm yếu đồng nhân dân tệ (CNY) để bù đắp tác động thuế quan Mỹ và đe dọa sẽ đưa vấn đề tỷ giá vào đàm phán nếu Bắc Kinh chấp thuận thương lượng thuế quan.

Tuy nhiên, thả nổi tỷ giá và tự do hóa luồng vốn – hai yêu cầu của Washington – là điều Đảng Cộng sản Trung Quốc không bao giờ chấp nhận, bởi họ lo ngại nó “sẽ lung lay nền tảng chế độ”. Phát ngôn viên Bộ Thương mại Trung Quốc đã cảnh báo:

“Chính sách xoa dịu sẽ không mang lại hòa bình và thái độ thỏa hiệp sẽ không được tôn trọng” – ngầm so sánh với việc Anh–Pháp nhượng bộ Hitler trước Thế chiến thứ hai.

Sau khi Mỹ hoãn áp thuế mới trong 90 ngày với các nước đồng ý đàm phán, Trung Quốc buộc phải tuyên bố trả đũa để bảo vệ lợi ích, đồng thời khẳng định họ sẽ không nhượng bộ trên những “vùng lõi” chủ quyền và chính sách tỷ giá.

Dự đoán tác động đến thị trường tiền tệ – ngoại hối nếu căng thẳng hạ nhiệt

Nếu hai bên thực sự hạ nhiệt căng thẳng, đồng CNY dễ có đà phục hồi và dao động quanh 7,05–7,10 CNY/USD, khi niềm tin đầu tư vào khu vực châu Á được cải thiện. Các ngân hàng trung ương châu Á khác cũng hưởng lợi nhờ dòng vốn trở lại. Đồng USD – tài sản trú ẩn – có thể giảm nhẹ, tạo dư địa cho Fed cân nhắc nới lỏng chính sách tiền tệ nhằm hỗ trợ xuất khẩu Mỹ trong bối cảnh đồng bạc xanh mạnh. Đây là cơ hội tích cực cho giới đầu tư Forex và doanh nghiệp toàn cầu.

Chuyên gia nói gì?

Trong bài viết trên VnExpress, một số nhà phân tích quốc tế như Linggong Kong và Wang Yiwei đã đưa ra những góc nhìn đáng chú ý:

- Linggong Kong: “Chiến tranh thuế quan đang mở ra cơ hội chiến lược cho Trung Quốc, trong bối cảnh Mỹ khó tìm được đồng minh đủ mạnh để cô lập Bắc Kinh.”

- Wang Yiwei: “Trung Quốc đã chuẩn bị cho kịch bản xấu nhất, sẵn sàng tập trung nội lực và tăng cường liên kết khu vực nếu toàn cầu hóa suy yếu.”

Những đánh giá này cho thấy Bắc Kinh không còn bị động, mà đang chủ động xây dựng mạng lưới ảnh hưởng đa chiều để điều chỉnh cán cân quyền lực với Mỹ.

Kết luận

Quan hệ Mỹ–Trung đang diễn biến phức tạp với sự luân phiên nới lỏng – căng thẳng từ phía Washington và hệ thống đòn bẩy kinh tế, ngoại giao, truyền thông, phi thuế quan & tiền tệ của Bắc Kinh. Sự đảo chiều phát ngôn của ông Trump chỉ phản ánh một thực tế: trong thế giằng co quyền lực, mỗi bên đều có những “lá bài” chiến lược, và kết quả cuối cùng phụ thuộc vào khả năng cân bằng lợi ích quốc gia và sức ép kinh tế – chính trị toàn cầu.

Bạn muốn nắm bắt thêm cơ hội và cập nhật nhanh nhất những xu hướng tài chính – thương mại mới?

Tải ngay ứng dụng WikiFX phiên bản 3.7.2 để trải nghiệm công cụ giao dịch tiên tiến, nhận cảnh báo thị trường tức thì và kết nối với cộng đồng nhà đầu tư chuyên nghiệp!